Iedereen weet het: goed teksten kunnen begrijpen is cruciaal voor schoolsucces en het latere maatschappelijk functioneren van de leerling. Maar hoe zorg je nu dat kinderen voldoende vooruitgang boeken bij begrijpend lezen. Close Reading is een in Amerika ontwikkelde aanpak die teruggaat naar de kern: het lezen zelf! In Amerika ziet men Close Reading als een succesvolle praktijk: door intensief, kritisch en herhaald lezen komt de leerling ‘in gesprek’ met de tekst (interactie), met beter tekstbegrip als gevolg. Ik zie dat wel zitten!
De opkomst van Close Reading is een reactie op de soms doorgeslagen aandacht voor leesstrategieën, terwijl de nadruk juist zou moeten liggen op het lezen, begrijpen en het analyseren van de tekst. Bovendien verzet Close Reading zich tegen de opvatting dat teksten vooral niet te moeilijk mogen zijn voor de kinderen. En niet te lang. Met als gevolg dat kinderen weinig of niets van deze teksten leerden en leesresultaten niet verbeterden. We zien dat ook in de methodes, waarbij uitgevers roepen dat hun teksten ‘leuk’ zijn en zeker niet te moeilijk. Tenslotte besteden methoden voor begrijpend lezen onevenredig veel tijd aan de voorbereiding: doelen stellen, uitgebreid voorkennis activeren en woorden laten verklaren, hardop een strategie voordoen bij een apart stukje tekst, bespreken van illustraties. Kinderen komen daardoor nauwelijks toe aan het doorgronden van de tekst.
Er is toenemend bewijs dat Close Reading voor bijna alle leerlingen effectief is. Kinderen gaan door deze manier van lezen teksten beter begrijpen. Het gaat om een combinatie van bekende zaken:
- de tekst of een deel van de tekst meerdere keren herlezen;
- de tekst laten lezen vanuit een bepaald leesdoel, doelgericht iets zoeken in de tekst;
- aantekeningen laten maken over gedachten van de leerling tijden het lezen (lezen met de pen);
- sturing van het leesproces door het stellen van vragen, stimuleren van de analyse en discussie door de leerkracht;
- gebruikmaken van een moeilijke, complexe tekst;
- hardop denkend voordoen (modelen).
Shanahan (2013) stelt dat de leerling een tekst of delen van de tekst verschillende keren moet lezen om tot een beter tekstbegrip te komen. Herhaald lezen blijkt een effectieve methode te zijn. Het heeft belangrijke effecten (effectgrootte 0,67, terwijl effectgroottes boven 0,40 relevant zijn). Wij (her)kennen deze effecten bij onszelf als wij een moeilijke (buitenlandse) tekst lezen: om te doorgronden herlezen wij steeds opnieuw tekstdelen.
Een ander kenmerkend element van Close Reading is het inzetten van tekstgerichte vragen die leerlingen aanzetten tot interactie met de tekst. Die vragen stelt de leerkracht en hij neemt de kinderen in drie korte lessen (20 minuten) allereerst mee naar het letterlijke niveau van de tekst. Wat vertelt de tekst? In de tweede les is de tekststructuur aan de beurt. Hoe wordt het in de tekst gezegd, hoe is de tekstopbouw, wat zijn belangrijke details, wat betekenen de woorden? Het derde niveau, de derde les focust op het maken van afleidingen, het naast de tekst denken. Wat zijn de bedoelingen van de schrijver, wat zijn de argumenten, wat zijn de meningen, wat vindt je zelf en hoe had het anders gekund?
Elke korte les heeft z’n eigen doel. Vooraf formuleert de leerkracht een doel voor de korte les. Dit doel heeft natuurlijk veelal een relatie met de tekstgerichte vragen. Tegen het eind van de korte les hebben we samen een antwoord gevonden op het lesdoel.
Door te modelen hoe je zelf met moeilijke teksten omgaat, leg je met de leerling een fundament om hem dieper de tekst in te laten gaan. Ook modelen maakt een belangrijk onderdeel uit van de lessen. Tegelijk werken kinderen ook volop in tweetallen. Close Reading zet vormen van peer tutoring in om kinderen actief aan te zetten om met de inhoud van een tekst bezig te zijn. Close Readng maakt gebruik van zowel verhalende als informatieve teksten.
Alles is er op gericht om leerlingen te laten praten over de inhoud van moeilijker teksten en om ze vervolgens te laten schrijven over die tekst. We spreken dan over zeer relevante effectgroottes van 0,82. Close Reading laat kinderen voortdurend zoeken om bewijs dan wel betekenis in de tekst. De leerlingen lezen of bediscussiëren een tekst verschillende keren, gevoed door de gemaakte aantekeningen en het herlezen van de tekst.
| Een voorbeeld bij deze tekst! Let op! De schrijver noemt zes punten waaraan een Close Readingles moet voldoen. Waar in de tekst legt de schrijver uit waarom deze punten belangrijk zijn. Onderstreep deze uitleg in de tekst, steeds met een andere kleur.
Met deze opdracht gaan kinderen in tweetallen aan de slag….ze praten, zoeken, denken na, discussiëren, markeren, zoeken bewijzen in de tekst én komen tot een dieper begrip! |
Zulke lessen vereisen natuurlijk voorbereiding. Er is ook een tussenweg: de ene week volgens de gebruikte methode, de andere week vanuit de Close Reading- aanpak. Maar laten we ons eerst eens verdiepen in deze aanpak, er mee vertrouwd maken. Wie pakt de handschoen op? Ik heb al lessen klaar, samen kunnen we in de loop van de tijd een databank vullen.