Het domino-traject

Implementatie van de referentieniveaus rekenen

Referentieniveaus Rekenen

Hoe kunnen de referentieniveaus voor rekenen ondersteunen bij het toewerken naar het hoogst mogelijke rekenvaardigheidsniveau van iedere leerling binnen de context van opbrengstgericht werken en passend onderwijs?

Het domino-traject biedt leraren, het team, intern begeleiders, rekencoördinatoren en directie praktische handvatten om elk vanuit hun professie hieraan bij te dragen.

Een domino-traject?

U kent het fenomeen van de dominostenen vast wel: je zet steentjes neer, tikt de eerste aan en de hele rij valt om, doordat de vorige steeds de volgende aantikt. Tenminste… dat gewenste effect is er alleen als alle steentjes er goed klaar voor staan. Te ver uit het gelid, of te ver van de andere steen af, dan stopt het bij die steen en kan de rest na die steen ook niet meer vallen.

Een metafoor voor het traject dat we aanbieden.

Op een soortgelijke manier biedt dit traject de mogelijkheid om op een praktische, interactieve manier kennis te maken met de referentieniveaus rekenen, na te denken over de hoogst haalbare niveaus van leerlingen, hoe je die vaststelt en verantwoordt, het bespreken van doorlopende leerlijnen, de rol van rekenmethodes en de warme overdracht van po naar vo. Ook de verplichte eindtoets wordt besproken.

Om vervolgens als team samen vast te stellen hoe je de referentieniveaus een plek kunt geven binnen opbrengstgericht werken en passend onderwijs, in je schoolbeleid en dagelijkse rekenlessen.

Waarom een domino traject? Dit traject vindt plaats in enkele stappen na elkaar waarbij informatie, ervaringen, praktische tips en hulpmiddelen worden besproken en vervolgens doorgegeven.

Werkwijze en kosten

SLO en onderwijsadviseurs werken samen aan dit Dominotraject. Op verschillende plaatsen zullen onderwijsadviseurs dit traject aanbieden. Lex Gall is één van de adviseurs die dit traject kunnen aanbieden.

Een school kan deelnemen aan dit traject, als het héle traject met de verschillende stappen door alle teamleden wordt uitgevoerd zoals hierboven is beschreven. Uiteraard wordt het traject zo veel mogelijk afgestemd op de situatie in de eigen school.

Maar: Ja zeggen, is dus ja dóen!

 

Het domino-traject in stappen

Het domino-traject rond de referentieniveaus verloopt in verschillende stappen, waarbij steeds verschillende mensen uit de school betrokken zijn.

Stap 1

De intern begeleiders, directie en rekencoördinatoren van de school volgen een studiedag ‘Implementeren van de referentieniveaus rekenen’.

Ze krijgen enerzijds inhoudelijke informatie over de referentieniveaus, denken samen na met collega’s en andere scholen over doorlopende leerlijnen, doelen, volgen van de rekenvaardigheid van leerlingen, ze bespreken werkwijzen om het niveau van leerlingen te kunnen vaststellen. En anderzijds krijgen ze voorscholing en materialen voor een studiemiddag in de eigen school. Deze studiedag voeren ze in principe uit met hun bovenbouwteam. De aanpak in deze studiedag is zeer praktisch met veel ruimte voor uitwisseling.

¹ Indien er slechts een klein team is, kan deze (aangepaste) studiemiddag met het hele team uitgevoerd worden.

Stap 2

Met de verkregen informatie, middelen en materialen zijn de deelnemers van stap 1 na afloop in staat om op de eigen school de collega’s van de bovenbouw (van groep (5) 6, 7 en 8) in een halve studiedag (minimaal 3 effectieve studie-uren)

• te informeren,
• met elkaar te laten praten over niveaus en mogelijkheden van de eigen leerlingen, doorlopende leerlijnen en doelen, verantwoord kiezen voor het hoogst haalbare niveau en
• tips te geven voor het geven van een vaste plek van de referentieniveaus in de eigen rekenlessen met de methode.

Dit alles met praktische opdrachten, voorbeelden en ook hier met ruimte voor het delen van ervaringen en voeren van discussie.

Tevens bereiden deze bovenbouw leraren een bijeenkomst met het hele team voor. Ze krijgen hiervoor tips en materialen aangereikt van de directie/intern begeleider/rekencoördinator.

Stap 3

Met de verkregen informatie, praktische tips en suggesties brengen de bovenbouw leraren de collega’s van het hele team (groep 1 tot en met 8) bijvoorbeeld tijdens een teamvergadering (van minimaal 2 uur) op een praktische, aansprekende manier op de hoogte van de ins en outs van de referentieniveaus rekenen, verantwoord kiezen en consequenties voor het rekenonderwijs in de hele school.

Ze bespreken samen met het hele team hoe de referentieniveaus in de school en zorgstructuur een rol kunnen spelen, zodat het de kwaliteit van het rekenonderwijs en de leeropbrengsten van leerlingen ten goede komt. Ook hier wordt weer gebruik gemaakt van praktische activiteiten die het team aanzetten tot uitwisselen van ideeën en ervaringen. Directie/intern begeleider/rekencoördinator zijn hierbij ook aan wezig en ondersteunen de bovenbouw leraren, nemen vanuit hun eigen rol binnen de school deel aan het gesprek. En ze gaan vooral ook na wat ieder van het team nodig heeft in het vervolg, om niet alleen de implementatie van de referentieniveaus te bevorderen, maar vooral ook hoe de gesprekken met elkaar en de informatie hieruit kunnen bijdragen aan een verdere verbetering en afstemming van het rekenonderwijs in de school.

Stap 4

De directie, intern begeleider en rekencoördinator ontwikkelen een beleid waarin de referentieniveaus, doorlopende leerlijnen en verantwoord kiezen voor hoogsthaalbare rekenniveaus van leerlingen een vaste plek krijgen, ten behoeve van het rekenonderwijs.

Bij deze stap behoort tot de mogelijkheden dat dit aangevuld wordt met een terugkommoment met de collega’s die ook bij stap 1 betrokken waren, zodat met de onderwijsadviseur en collega’s van andere scholen informatie uitgewisseld kan worden en vragen besproken kunnen worden.

Voor alle stappen krijgen de betrokkenen van de school materialen (één te kopiëren set) en ondersteuning van onderwijsadviseurs.

 

Een kijkje in het traject

Het Dominotraject is zo ontworpen, dat alle leden van het team in de verschillende stappen actief betrokken zijn bij het nadenken over doorgaande leerlijnen, niveaus en einddoelen in het rekenonderwijs op de eigen school.

Natuurlijk is een aanpak op maat belangrijk. Scholen die deelnemen én de betrokken onderwijsadviseur zullen samen een aanbod vaststellen dat zoveel mogelijk op maat gemaakt wordt voor de deelnemende scholen.

In het Dominotraject zoals het ontwikkeld is komen bijvoorbeeld de volgende inhouden en vragen aan de orde:

• Doorlopende leerlijn

Bespreken van stappen in de leerlijn van de eigen methode aan de hand van kaartjes met opgaven uit alle leerjaren:

• In welke volgorde worden deze opgaven aangeboden?
• In welk leerjaar komen ze aan de orde?
• Wat moeten de kinderen eigenlijk kunnen binnen deze leerlijn in elk leerjaar en kunnen ze dat ook?
• Welke problemen ervaren leerlingen binnen deze leerlijn?
• Einddoelen voor de basisschool

Bij dit onderdeel denken de deelnemers na over wat kinderen zouden moeten kunnen en wat ze kunnen aan het einde van de basisschool

• Wat wordt verwacht van kinderen dat ze kunnen aan het einde van de basisschool?
• Wat zeggen methodes, wat zeggen de wettelijk vastgestelde referentieniveaus 1F en 1S?
• Wat houden die referentieniveaus in en wat betekent dat voor het onderwijs in de bovenbouw en door alle leerjaren heen?
• Hoe zijn de referentieniveaus verwerkt in onze rekenmethode?
• Welke rol spelen de inspectie, de verplichte eindtoetsen en het voortgezet onderwijs hierbij?
• Het hoogsthaalbare rekenniveau van elke leerling

Hoe ondersteun je iedere leerling optimaal zodat hij alle mogelijkheden heeft om zijn hoogsthaalbare rekenniveau te halen? Dat is een moeilijke opdracht in een groep met misschien wel 30 leerlingen en evenzoveel niveaus.

In dit onderdeel gaan we na hoe je het hoogsthaalbare rekenniveau van leerlingen wellicht kunt vaststellen en wat dit betekent.

• 1S is uitgangspunt voor alle leerlingen. Hoe zorg je ervoor dat leerlingen hier zo lang mogelijk naar toe kunnen blijven werken?
• Welke rol spelen LOVS, de rekenmethode en diagnostiek bij het vaststellen van de niveaus?
• Wat kan de checklist ‘Verantwoord kiezen voor referentieniveau 1F’ betekenen bij het vaststellen van het rekenniveau van leerlingen die 1S niet (dreigen te) halen?
• Wat als leerlingen 1F niet lijken te kunnen halen? In hoeverre biedt ‘Passende Perspectieven rekenen’ hierbij ondersteuning?
• Implementatie van de referentieniveaus rekenen in ons schoolbeleid en rekenonderwijs

Bij dit onderdeel denken de deelnemers na over de vraag hoe het denken in doelen, differentiatie, doorlopende leerlijnen en referentieniveaus 1S en 1F een plek kan krijgen in het handelen van de leraar, het team, het management, in het schoolbeleid en in het hele rekenonderwijs. Welke rol heeft ieder vanuit zijn professie en functie op school daarbij en wie heeft wat nodig? Hoe kan de school als lerende organisatie hieraan werken?

De verschillende onderwerpen komen op twee manieren aan de orde. Enerzijds verdiepen de directie/ib’er/rekencoördinator zich in de inhoud, anderzijds krijgen ze handvatten aangereikt hoe ze deze onderwerpen met hun bovenbouwteam kunnen bespreken.

Indien uw school/bestuur/stichting of samenwerkingsverband interesse heeft in het volgen en uitvoeren van dit Dominotraject of vragen hierover, dan kunt u zich melden bij lgall@onderwiismetlev.nl