Lezen van papier of scherm?

Tegenwoordig lezen we vaak van een beeldscherm: computerscherm, tablet. Maakt het iets uit of iemand leert/ leest van papier (fysieke boeken, geprinte pagina’s) of van het scherm? Ja, volgens professor Paul Kirschner. Maar welke van de twee het beste is, verraad ik nog niet!

Als we lezers vragen, prefereren ze veelal fysieke boeken boven elektronische. Ze geven aan een boek zorgvuldiger te lezen, meer geconcentreerd en bovendien hadden ze de neiging teksten sneller te herlezen als ze op papier staan. Wat zit daar achter, waarom kiezen mensen eerder voor papier? In een Noorse studie kregen twee groepen een tekst om te lezen. Na het lezen moesten ze vragen beantwoorden. Men vond dat de mensen die de teksten op het scherm lazen de teksten minder goed begrepen dan de leerlingen die de tekst op papier lazen.

De onderzoekers schreven dit verschil toe aan ‘waarneembare en directe ervaring.’ Je kan het gewicht, de dikte, de oppervlakte van de bladzijde (textuur) voelen. Je kan gemakkelijk zien waar een tekst begint, waar die eindigt en waar je precies bent als je leest. Je kan snel door de tekst gaan en er op allerlei manieren doorheen bladeren. Dit alles geeft je als lezer een mentale kaart  van de hele tekst en deze kaart helpt je bij het verwerken van de tekst. Er wordt een relatie gelegd tussen wat je voelt en wat je leest.

Als we gevraagd worden om iets op te halen van de papieren tekst uit ons geheugen, herinneren onze hersenen waar wij iets op de pagina lazen. Studeren van de tekst op een scherm verschaft onze deze mentale kaart niet. Je hebt op je e-reader of webpagina maar een paar alinea’s beschikbaar. Het scrollen door een digitale tekst belemmert het begrijpen van die tekst. Lezen van het scherm mag dan vaak wel sneller gaan, maar het is niet effectief. Het leidt veel moeizamer tot diepgang, tot wezenlijk begrip. Schermlezers onthouden vaak wel een aantal fragmentarische details, maar leidt er niet toe dat we kritisch gaan denken bij de tekst. Dat lukt veel beter van papier. Dus, als je moet leren, is het beter als je leest van papier en niet van een scherm. wdejong@onderwijsmetlev.nl