Een leesles aan de hand van een ultra moderne aanvankelijk leesmethode. Een les op een doordeweekse dag op een gewone basisschool. Een zeer ervaren leerkracht voor groep 3. En toch hebben de kinderen nauwelijks gelezen. Hoe is dat mogelijk? Omdat het niet in de handleiding van die ultramoderne aanvankelijk leesmethode staat. Vreemd!
Ik hielp een school bij het implementeren van hun nieuwe aanvankelijk leesmethode. Onderdeel van de implementatie was een klassenbezoek bij de twee leerkrachten. Beide collega’s zijn zeer ervaren. We spraken af dat we het eerste jaar de nieuwe methode zoveel mogelijk zullen volgen. We wilden de methode doorgronden. Onderdelen die we wat minder prettig vonden, schreven de collega’s op post-it-blaadjes en plakten die in de handleiding. Om hier volgend jaar alert op te zijn. Maar het eerste jaar volgden we de methode zoals die is bedoeld.
Als ik op klassenbezoek ga, is mijn uitgangspunt dat de kinderen in de leesles zoveel mogelijk hardop moeten lezen. Want daar is de leesles voor, toch? Wat mij betreft zou het prachtig zijn dat in een les van 40 minuten elk kind 20 minuten hardop leest. Dat lukt alleen door veel en intensief in koor te lezen. Bovendien stel ik het op prijs als we drie fases herkennen in de les: een terugblikfase, een instructiefase en een fase van zelfstandig werken/ verlengde instructie. In elke fase zouden de kinderen moeten lezen op letterniveau, op woordniveau en op woord-/ tekstniveau.
Het was eind januari. Ik zat achter in de klas. Juf startte de leerkrachtassistent en we flitsten de geleerde letters. Jammer genoeg niet alle letters, maar toch 15 van de 29 geleerde letters. Daarna enkele woorden flitsen. Helaas ontbrak in deze terugblik het tekstniveau. Ik had graag in koor een tekst van de week gelezen, aangevuld met een paar individuele beurten. De methode geef dat niet aan in haar handleiding. Een karige terugblik, dus.
Juf leerde in de instructiefase de letter /ui/ aan. De methode gaf een zeer gebrekkig lesdoel: ‘Vandaag leren de kinderen de letter /ui/.’ Helemaal geen evalueerbaar lesdoel. De letter /ui/ werd alzijdig aangeboden. Meerdere zintuigen werden betrokken. Prima, super! 
Toen bouwden we een rijtje woorden met de /ui/ via het digibord. Die lazen we één keer in koor. De kinderen kregen de /ui/ in hun klikklakboekje. De kinderen maakten een woord in het klikklakboekje en drie kinderen lazen hun woord voor. Tenslotte gingen we naar woordrijen op het digibord. We lazen de pagina een keer in koor van het bord. Toen mochten de kinderen hun werkboekje pakken om stilletjes zelfstandig te werken. …… Maar……?
Ik denk dat ieder kind in deze les niet veel meer dan twee – drie minuten hardop heeft gelezen. Ik was verbaasd. Ik vroeg na afloop de juf. Ze antwoordde dat ze precies de methode volgde, zoals we afgesproken hadden. Dat klopte, dat had ik meegelezen. Maar we waren het samen eens dat dit niet goed kon komen. De kinderen lazen veel te weinig. Ja, er was ook nog een 2e les, maar dan ging het vooral over boekpromotie. En werd er opnieuw niet gelezen! De leesresultaten vielen juf ook tegen, ze had verwacht dat het met de nieuwe methode veel beter zou uitpakken. Integendeel, de resultaten waren lager ondanks zoemend of zingend lezen.
Nee, dit overkomt ons niet opnieuw. We zijn vanaf toen de handleiding van die ultramoderne methode niet meer gaan volgen, want dan lezen te veel kinderen veel te weinig. Meer een praatles dan een leesles. We volgden vanaf toen ons gezonde verstand. We spraken allerlei dingen af, bijvoorbeeld zodra we de letter /ui/ alzijdig hebben geleerd, gaan we die ook veelvuldig oefenen tussen de eerder aangeleerde letters. En als we met het klikklakboekje werken, formeren we altijd twee of drie woordrijtjes van vier of vijf woorden….en lezen maar: 2 x voor door juf, betere leerlingen voor, 4 – 5 keer in koor, een keer van onder naar boven, jongens, meisjes, een keer van links naar rechts. Natuurlijk steeds iets vlotter, steeds ietsje vloeiender. Om af te sluiten met vier individuele beurten. Op vergelijkbare wijze ‘melken’ we de woordrijbladzijde uit.