Begrijpend lezen afschaffen? Nee toch!

In haar artikel in Trouw ‘Begrijpend lezen is een achterhaald vak’ slaat pedagoog Liesbet van Oosten de plank helemaal mis. Ik ben het volstrekt met haar oneens. Begrijpend lezen is de belangrijkste 21steeeuwse vaardigheid die kinderen perfect onder de knie moeten zien te krijgen. Dus, het onderwijzen van de vaardigheid begrijpend lezen moet blijven!

Mevrouw van Oosten stelt voor op de basisschool het vak begrijpend lezen te vervangen door het vak informatie verwerken. Dit vak zou beter aansluiten bij de leerlingen van de 21ste eeuw. Ze legt uit dat het vaststellen van betrouwbaarheid van teksten, het kunnen onderscheiden van zinvolle en onzinnige informatie uit teksten de toppers zijn van de 21ste eeuwse vaardigheden. Dat moet in de plaats komen van begrijpend leren lezen. 

Ik erken dat het kunnen onderscheiden van zin en onzin in teksten enorm belangrijk is. Het is echter juist het begrijpend lezen wat kinderen in staat stelt om te kunnen onderscheiden. Dan kunnen we het onderwijzen van die vaardigheid toch niet afschaffen? De genoemde vaardigheden moeten juist getraind worden door veel met het begrijpen van teksten aan de slag te zijn. Sterker: wie zou zonder het precies begrijpen van deze blog kunnen onderscheiden wat waar en onwaar, wat zinvol en zinloos is. Daartoe móét je de tekst begrijpen, daartoe moet je geleerd hebben dat het woord ‘daartoe’ ergens heen verwijst.

Van Oosten gaat voorbij aan een universeel recht van elk kind: het mogen leren lezen. Dé belangrijkste vaardigheid en opdracht van iedere basisschool: in het verleden, nu en in de toekomst. En daar mag het niet bij blijven. Niet alleen technisch kunnen lezen wat er staat, maar ook daadwerkelijk begrijpen wat de tekst (schrijver) ons wil zeggen. Het is de plicht van elke basisschool om alle kinderen dat te leren.

Bij nagenoeg alle vakken is het lezen en begrijpen van teksten van groot belang. Het leren lezen staat centraal vanaf de tweede helft van groep 2 tot en met het midden van groep 4. Dan moet het gebeuren. Een korte periode en we moeten er dus als de kippen bij zijn. Na het midden van groep 4 tot eind groep 8 gaan we door: de leesvaardigheden uitbouwen en consolideren. De te besteden tijd aan technisch lezen neemt door de jaren heen af. Zodra het technisch lezen automatischer verloopt, komt er meer geestelijke ruimte beschikbaar voor het begrip van de tekst. Goed technisch lezen is voorwaarde voor het begrijpend lezen. Daarom behoort technisch lezen ook centraal te staan in elke basisschool, m.n. in groep 2 t/m 4. Technisch lezen is het hart van het kwaliteitsbeleid van een school. De praktijk leert dat veelal begrijpend lezen en rekenen richtpunt zijn. Begrijpelijk, maar gezien de voorwaardelijkheid van technisch lezen niet terecht.

Het is niet meer dan normaal dat technisch en begrijpend lezen worden aangeboden op de basisschool. Om zo de wereld te leren kennen, voor te bereiden op de middelbare school en om in een wereld van teksten te kunnen (over)leven. En ja, het zoeken en verwerken van informatie behoort vanzelfsprekend bij het aanbod begrijpend lezen.

Het begrijpend lezen moet ook zondermeer verbeterd worden in de basisscholen. Door veel meer de tekst centraal te stellen, de betrokkenheid op die tekst te verhogen in plaats van een overdadige focus op de hulpmiddelen, namelijk de strategieën voor begrijpend lezen. Ook zou er een veel sterkere verbinding gelegd moeten worden met andere teksten, vooral wereldoriënterende teksten. Sterker: het vak begrijpend lezen mag verdwijnen, maar de vaardigheid om toegepast worden bij alle vakken niet.

Het afschaffen van begrijpend lezen is uit den boze. Het zou een verwaarlozing van de toekomstige generatie betekenen.